Interview with Ad van Dongen

2021 marks 25 years since our favorite aikido teacher, Ad van Dongen, joined Samourais! For this occasion, we've asked him the most interesting questions about his aikido experience, years of teaching and much more! To keep Ad's answers unmodified, we decided to keep the interview in Dutch.

Hoe ben je in aanraking gekomen met Aikido? Hoe ben je hiermee begonnen?

Vroeger ben ik met Aikido begonnen, omdat mijn zoon, die was 11-12 jaar, bij een oude vriend van mij op Aikido zat. En die bracht ik wel eens weg en dan ging ik die man wel eens helpen met de matten leggen en zo.

Wat trok je zo aan tot Aikido?

De beweging. In alle budosporten, ik heb ook wat gejudood, het staat altijd tegenover elkaar. Hetzelfde als je mensen iets vriendschappelijk wil leren in het begin van het judo, dan nog, degene die onder ligt die voelt dat die verloren heeft, en degene die bovenop ligt die weet dat die gewonnen heeft. Maar in het aikido is dat niet. Je doet alletwee hetzelfde werk, je bent zowel tori als uke tegelijkertijd.

Welke techniek was voor jou het moeilijkste om te beheersen? En waar zaten de pijnpunten van het leren?

Op zich heb ik die niet gehad, want ik had een goed lichaam, ik heb altijd wel veel gesport en ik was wel wat ouder toen ik met aikido begon, maar op zich heb ik nooit geen pijnpunten gehad. En wat ik wel eens tegen mensen zeg: ‘Als je mee komt aikidoen en je doet een beetje intensief mee, dan zeg je de andere dag ‘ik wist niet dat daar ook allemaal spiertjes zaten’’. Maar dat is logisch, he, alles in je lichaam gebruik je, in alle budosporten en roeien, gebruik je de meeste spieren van je lichaam.

Maar wat vond jij dan de moeilijkste techniek om te beheersen?

Ik vond het niet moeilijk. Ik heb aikido eigenlijk nooit echt moeilijk gevonden. Ik heb ook wel moeite gehad met studeren hoor, of bepaalde vormen die je moest leren, maar ik heb nooit eigenlijk moeite gehad om niet te begrijpen hoe een techniek in elkaar zit. In het begin nog niet, maar na een paar jaar, toen had ik al een goed valvermogen, dat had ik al van het judo natuurlijk, en de senseis, die zien dat ook, die komen. Dus ik was regelmatig de uke van de sensei, dat mocht ik regelmatig doen. En daar leer je nog het meeste van, want op het moment dat je de uke bent van de sensei, dan zie je niet wat de sensei doet met jou, dus jij moet voelen wat er gebeurt, en dan moet jij daarna de vorm of de techniek uitvoeren. En er ontstaat een moment dan in je ontwikkeling, dat je dat behapt, dan kun je dat. En dan ontwikkel je heel snel in je aikidovorm.

Je zei net dan ook al judo, maar heb je ook nog andere sporten beoefend?

Ik heb geturnd, vanaf dat ik een jaar of 10 was totdat ik een jaar of 17-18 was. En ik heb atletiek gedaan, heel veel atletiek, ik heb gelopen, 5 kilometers en zulke dingen. En tijdens mijn budo-ontwikkeling, heb ik wel heel veel, in mijn aikido-ontwikkeling, heb ik heel veel andere dingen gedaan, erbij gedaan. Ik heb kendo gedaan, ik heb naginata-do gedaan, ik heb iaido gedaan, ik heb ehmm…tenshin-katori-shinto-ryu gedaan allemaal. En ik heb het nooit gedaan om dat tot de top te brengen, om er iets in te worden, ben nergens niets in, behalve judo ben ik dan een zwarte band, maar verder niks, maar ik deed het alleen maar om mijn aikido te verbeteren.

Onder welke leraren heb je allemaal getraind en wat zijn voor jou de waardevolste lessen die je hebt gehad?

Ik ben begonnen bij Cor Souters, in Oosterhout, waar mijn zoon toen was, jaar of 4-5 en in die tijd, die was bevriend met Chris de Jong, die in Groningen zit momenteel, is nou de voorzitter van de gradencommissie. In het begin kwam Tamara wel eens langs in Nederland, daar ben ik ook wel eens een paar keer geweest, maar toen werd Sugano-sensei de gedelegeerde vanuit de Honbu-dojo van de Benelux, Zwitserland en de Benelux, dus Luxemburg, België en Nederland. En die zag ik toen iedere maand. Claude Pellerin vind ik echt de beste leraar die ik ooit gezien heb. Misschien niet de makkelijkste mens, dat weet ik niet, ik kon er goed mee opschieten, maar als leraar, die man gaf het voorbeeld: die was al leraar, op een middelbare school gaf die les en zijn lessen die waren zo perfect, die zaten zo perfect in elkaar, daar heb ik heel veel dingen van overgenomen. Dat vond ik echt de beste leraar.

Is jouw interesse in aikido over de jaren heen veranderd?

Mn interesse niet. De manier waarop ik het doe wel, dat wel, maar niet de interesse, de interesse is steeds hetzelfde gebleven. Maar de aandacht van het aikido, in het begin hebben wij ook wel perioden gehad, dat je… dan moest je allemaal vechten, iemand pakte je vast. Goed vasthouden, en een beetje tegenhouden, weet je wel, maar dat is niet het doel van aikido. Het doel van aikido is om samen te werken.

Wat zijn de aspecten in het aikido die jou het grootste plezier of het grootste gevoel van plezier geven.

Dat is vanavond gebeurd. Dat je een techniek oefent en dan, in één keer ga je dat voelen, hoe je dat het beste kan doen, aan twee kanten, als tori zijnde en als uke zijnde. En op het moment dat je dit goed kunt, dat verleer je nooit meer en dan zie je vanzelf je andere vormen ook veranderen, naar elkaar toe in plaats van tegenover elkaar. Dat je doorhebt dat mensen dat beginnen te snappen.

Hoe belangrijk is de filosofie van aikido voor jou?

Voor mij is dat redelijk belangrijk. Dat heeft ermee te maken dat je er geen wedstrijd van maakt. Dat is de filosofie, de binding, de achterkant van het aikido. Als je het gevecht wilt aangaan, waarin dan ook, als mensen dat graag doen, dan moet je dat doen, maar als je echt aikido wilt voelen en begrijpen, dan is de filosofie dat je in een harmonieuze positie en toestand terechtkomt. Het moet in een harmonieuze positie van beide kanten gebeuren en je moet van beide kanten veel accepteren, anders maak je alleen maar dingen stuk.

Hoe heeft Aikido jouw leven bepaald? Wat kan aikido betekenen voor het dagelijks leven van mensen?

Nou, op zich is dat wel een hele goeie vraag, want ik ben… ik heb zeker twintig jaar, onafgebroken, iedere avond lesgegeven, ook op vrijdag, nu doe ik dat niet meer. En ik ben zeker, in de twintig jaar dat ik dat deed, drie weekenden weggeweest, dat ik hooguit maar een weekend in de maand thuis was. En dat vond mijn vrouw allemaal goed, dat is een hele grote verandering. En als die er niet geweest was en het niet goedgevonden had, dan was deze ontwikkeling nooit tot stand gekomen. Dan heb je problemen. Dus dat is wel een hele grote impact op je dagelijks leven.

Als ik nou hier op de mat aikido sta te doen, wat betekent dat voor mijn dagelijks leven?

Dat je probeert te leven in harmonie met iemand. Hoe meer harmonieus je samenwerkt, hoe beter alles gaat. En het aspect van zelfverdediging, waar mensen het over hebben, als je twintig jaar aikido doet, dan kun je daar jezelf mee verdedigen. Als je maar jong genoeg bent, kun je dat makkelijker. Maar dat ontstaat dan ook, want je gaat begrijpen hoe het ook andersom kan zijn.

Ben je ooit in Japan geweest? Zou je dat ooit willen?

Nee en dat zou ik ook niet echt willen, want ik heb er gelegenheid genoeg voor gehad, want ik heb zeker een jaar of vijf les gehad van Willem Beekink, een van de grootste zwaardmeesters in Nederland. En die ging ieder jaar naar Japan, minstens een keer, nam die z’n hele ploeg mee. Ik heb nooit de behoefte gehad om naar Japan te gaan om te gaan onderzoeken wat ze daar deden.

Hoe belangrijk vind u het om bij de aikido te blijven zoals die u is aangeleerd tegenover het ontwikkelen van eigen stijl en mogelijk afscheiden van wat traditioneel is?

Ik hang altijd redelijk het traditionele aikido aan, want er komt een tijd, dan ga je examen doen, niet bij mij, maar bij een andere leraar of meerdere leraren. En mocht dat geen enkele overeenkomst hebben met wat andere leraren doen, dan hoef ik je daar niet naartoe te sturen, want dan zak je gewoon en de bedoeling is dat je slaagt. Dus ik moet weten wat die andere leraren er van denken, wat wij er gezamenlijk in Nederland van denken, en dat moet ik overbrengen op mijn leerlingen. Tegelijkertijd moet ik mijn leerlingen zelf laten wennen van hoe zij het doen. Zij doen niet allemaal hetzelfde, dus je moet ze individueel laten ontwikkelen, zodat het vanzelf gaat. Iedereen heeft een ander lijf en die kunnen nooit hetzelfde doen. En als je al een basis in het aikido hebt, moet je niet hetgene wat je daarin geleerd hebben weggooien, nee dat moet je bewaken, met alles dat je hebt, want dat is voor jou de basis van jouw aikido. Maar ondertussen kun je andere dingen bijleren, kan je onze basis ook leren, waardoor je shodan en nidan kan worden, snap je? Maar je moet mensen niks afpakken.

Maakt het dan moeilijker om mensen die al een basis hebben om die verder op te leiden ten opzichte van iemand vanaf nul? Hetzelfde?

Nee, ik denk dat dat gewoon hetzelfde is. Als je als aikidoka binnenkomt, dan ben je n jaar of zeven bezig en dan moet je capabel zijn om een shodan examen te doen. Zo niet dan is er iets verkeerd gegaan. Dat kan, dat mag, er kan wat gebeuren, door allerlei omstandigheden kan dat, maar n jaar of zeven, tussen zeven en acht jaar, wordt het wel eens tijd dat je een examen gaat doen en hoogstwaarschijnlijk goed, als je ontwikkeling goed geweest is dus.

Wat vind jij het leukste van lesgeven?

Iedere keer als ik hier ben, dan kom ik allemaal jonge mensen tegen die gewoon helemaal vanaf 0 beginnen, waar ik al mijn ideeën erin kan stoppen. Misschien hebben ze daar zelf niet eens erg in, is ook niet interessant, ze mogen hun eigen ding ontwikkelen, maar daar probeer ik alles in te stoppen en heel dikwijls loopt dat heel goed af.

Heb jij goede vriendschappen overgehouden aan het aikido?

Hele goeie, er komen mensen bij mij… ik heb mensen die zijn getrouwd met elkaar in het aikido en toen kregen ze de familie langs… en toen gingen ze de familie langs om te zeggen: zijn vrouw die deed ook bij hem aikido en die was in verwachting, was hij de familie langs gegaan, kwam hij bij mij ook langs. Dus ik was ook familie, snap je. Er zijn mensen bij, die bij mij ook in het bestuur in het aikido zitten. Daar was ik heel blij mee, want die waren slimmer geworden als ik en die zaten nou in mijn bestuur, ik bedoel, waarom zou ik daar geen gebruik van maken? Je moet niet alles alleen willen doen en maar doordrammen, dat schiet helemaal niet op, dus ik heb daar hele goede vriendschappen aan overgehouden

Heb je er ook mooie verhalen aan overgehouden?

Mwa, mooie verhalen, ik weet niet of ik dat allemaal wel moet vertellen, maar er komen wel hele bijzondere verhalen naar boven van mensen ook, echt waar.

Heb jij veranderingen zien gebeuren in het Nederlandse Aikido?

Zeker wel. Op het begin bij ons, er kwamen veel Belgische leraren heel vroeger in het begin en Tamura en toen kwam Sugano en toen die er waren, die hadden hun eigen regels, waar iedereen zich streng aan hield. Wij hadden nog geen examenprogramma’s en dergelijke. Wij hebben Nederlandse eisen en normen opgesteld, wat wij vonden, dat was natuurlijk al afgeleid van Sugano en van Tamura. Maar er is toch een Nederlandse soort vormen die wij willen zien op een examen, waardoor wij kunnen herkennen dat je in Nederland bent.

Waar denk je dat het aikido in de toekomst naar toe gaat?

Ik denk dat dat in Nederland heel moeilijk is. Ik denk dat in Nederland het aikido bij de JBN op een heel laag pitje staat en dat dat toch wel, het kan nog jaren duren, maar dat dat wel bij de AN terecht komt, Aikido Nederland. Het is groter, en de PR die ze hebben is gewoon beter als bij de judobond. Die zullen dan wel weer wat andere regels hebben, maar dat is makkelijk te overzien. De vormen die we doen blijven hetzelfde. Dus dat is niet zo erg.

Welk advies heb jij voor de aikidokas van de Samourais voor de toekomst?

Het advies daar heb ik het al een keer met Mathijs over gehad. Het lijkt mij een beter idee dat van jullie iemand als die eerste dan is, tweede dan is, dat die dan een keer naar een scholing gaat en leraar A wordt, minstens. En dan kan ik altijd nog, mocht dat nodig zijn, mochten er mensen opgeleid worden voor shodan hier, dan kan ik dat altijd tekenen. Dan blijf ik gewoon betrokken bij de Samourais. Maar het lijf houdt op he, op een gegeven moment wil dat niet meer. Maar dat wil niet zeggen dat ik hier weg moet gaan. Maar als dat blijft passen, dan denk ik dat jullie goed jezelf kunnen bedruipen hierzo. Dat lijkt mij persoonlijk de beste ontwikkeling voor de Samourais. Zullen buitenstaanders wel moeite mee hebben, maar daar moet je je niet aan storen.